بهترین مرجع مسجد غدیر باباعلی مشهد

کمتر از ۲۰ سال پیش، در محوطه‌ این مسجد غدیر بلوار معلم مشهد  امامزاده، چناری کهنسال وجود داشت که بیان کننده حدود ۸۰۰سال از عمرش می‌سپری شد. این چنار که به تصویب به جا مانده فرهنگی نیز رسیده بود، از مشهور‌ترین چنار‌های دیرین‌سال کشور‌ایران بود که در اثرها جهانگردان فرنگی نیز به آن اشاره ‌میشد. ژان دیولافوا، جهانگرد پر اسم و رسم فرانسوی، در خصوص این چنار نوشته بود: فضا آن حدوداً به ۱۵‌ متر میرسد. هر کدام از شاخه‌های آن مانند تنه درخت دیرین‌سالی بر فراز بنای مسجد و دور و بر آن رمز به عرش کشیده میباشد. متأسفانه با گرد هم آیی قناتِ تحت امامزاده، این درخت مسجد غدیر فلاحی مشهد  چنار جراحت روءیت کرد و با تایید صلاحیت ارثیه فرهنگی در سال ۷۹ انقطاع شد.

معماری مقبره

بنای بقاع اساسی مشمول ساختمان چهارگوش تعالی و مستحکمی با دیوارهای ضخیم میباشد و فضای درونی آن به طور تقریبً ۵٫۶ متر مربع مساحت داراست. احوال طاق‌نماها و معماری ساختمان و پوشش آن از معماری بناهای سدهٔ هفتم و هشتم میباشد. سازه به شواهد در امامزاده با تقوا کتیبه‌ای به سال ۷۰۰ ق وجود داشته که ظاهراً در تعمیرات و تغییر و تحول مدخل سازه از در بین رفته‌میباشد که سازه بر آن به طور همزمان با پادشاهی غازان خان بوده‌میباشد.

در درون حریم کبیر امامزاده مسجد بابا غدیر مشهد  پارسا صندوقی چوبین وجود داراست که احتمالاً به زمان اواخر صفوی یا این که افشار وابستگی داراست و بارگاه ممتاز نقره‌ای آن که اضلاع شرقی و شمال شرقی و غربی آن دارنده محیط مشبک مزین به نقره و ضلع جنوبی آن مشبک چوبی میباشد از وقفیات مرحوم آقای میرزا سعیدخان وزیر کارها خارجه اواخر قاجار میباشد. در گسترش اولیه نزدیک به ۱۲۰۰ ق مسجد، حسینیه و خزینه در صحن شمالی و در زمین‌هایی که به وسیله شجاع السلطنه، پسر ششم فتح‌علی‌پاد شاه وقف امامزاده شد تشکیل‌شده‌میباشد.

حیاط ورودی و رواق در سمت شمال بقاع واقع میباشد و بالای بقعه در رواق، لوح مستطیل خشتی کاشی‌کاری شده است که تاریخ ۱۲۱۰ هجری قمری را بر خویش داراست و اسم فتح‌علی‌فرمان روا بر آن حک شده است. هلاکو میرزا فرزند فتح‌علی‌سلطان قاجار در سال ۱۲۱۰ ق، بانی مرمت و آذین‌کاری آن بوده‌میباشد. او گنبد را با کاشی پوشاند و در ورودی را از غرب به شمال که تراس موقوفه پدرش بود بازگرداند. کتیبه‌ای به‌این مضمون در بالای ورودی بقاع نصب شد که اینک جانور وجود ندارد.کافی میباشد مسجد بابا قدرت مشهد  خویش را به واپسین پایانه خط یک مترو، یعنی پایانه تجریش برسانید. بعد از پیاده شدن از مترو، با پنج دقیقه پیاده‌روی به میدان تجریش خواهید رسید و آنگاه می توانید ضریح امامزاده باتقوا (ع) را بیابید. حتی این قابلیت برایتان وجود دارااست از آژانس‌هایی به کارگیری نمایید که از آحاد نقاط شهر به میدان تجریش تردد می‌نمایند. از سایر مورد‌های وصال به امامزاده باتقوا طهران، خط BRT میباشد.

مناره

مناره یکی ارکان کالبدی ویژه در بناهای مسجد غدیر بلوار معلم مشهد  مذهبی اسلامی میباشد که پیشینه ای سابق در معماری پیش از اسلام داشته میباشد. این عنصر در طول تاریخ و در‌پی فهم آدم از مضمون‌ و همینطور در مخلوط با الگوهای معماری مرزو بوم های متفاوت ، اشکالی متفاوت یافته و با اهدافی مختلف آیتم به کارگیری قرار گرفته میباشد

در معماری اسلامی نیز به کار گیری از عنصر منار مداقه بدون شوخی یافته میباشد تا جایی که‌این عنصر در کنار گنبد و سردر، تحت عنوان مهمترین و شایع ترین نماد های شهری جهت معرفی مسجد اهل ایران و راس شهر سلامی آیتم به کارگیری قرار گرفته اند. منار ضمن آنکه به صورت سنتی جای اذان اعلام کردن میباشد، آرم و ارشاد میباشد شهری، اشاره به هدایتی میباشد آسمانی با نشانه زمینی، تحت عنوان شاخص و محل تکرار اسماء الهی و آسمانی میباشد

صورت نمادی منار القای مفاهیم  مسجد غدیر فلاحی مشهد بزرگی و دوباره و عظمت را در ذهن میرساند که گاه علل سیاسی نیز داشته میباشد.

شبستان

تجلی سکون و ادب خاطر انگیز معنویت بر نهادی این جهانی و بستری میباشد که شیفته سربر خاک سجده خداوند می نهد.در مجموع هر فضای مسقف دارنده ستونهای آراسته گردیده به ستون های برابر که یک طرف آن به صحن مسجد اهل ایران  گشوده میشود شبستان خوانده می گردد و جای اساسی مسجد نیز می‌باشد .

اینگونه فضایی در هر چهار سوی مساجد جمهوری اسلامی ایران دیده میشود، سقف شبستان ها در مسافت ستونها می تواند مسطح یا این که منحنی باشد. اختراع و مهارت معماران اهل ایران در به کارگیری از تاق در سراسر عالم آوازه دارااست. گنبد گونه های گنبدی همواره در ذهن بیننده نماد ای از توان های آسمانی و متافیزیکی به شمار می  آمدند و صورت کروی آسمانها وماه و سیارات نیز این تصورات و اعتقادات را تقویت می نموده است

براین اساس ، اعتنا خاص به گونه های گنبدی و ساختن آن ها درمسجد در کشور‌ایران فقط ارضای احتیاجات مکانیکی وفنی نبوده وبرآورنده توقعات واحتاجات مسجد بابا غدیر مشهد  معنوی وروانی نیز به شمار می رفته میباشد با احتمال زیاد سوابق تاریخی گزینش انواع گنبدی برای آرامگاهها ومقبره ها و غیره که ارتباط ای دربین معاش مادی و قدرتهای بلندتر دنیایی تصور می گردیده اند، خویش در سیر تکاملی و برداشت خیالی مردمان از این نوع شکلهای ساختمانی بی اثر نبوده میباشد

محراب

به صورت کلی محراب در مسجد اهل ایران، تحت عنوان نماد ای برای انتخاب جهت قبله ساخته میگردد، محراب جایی میباشد که پیش نماز به هنگام نماز جماعت در مقابل آن نماز می گزارد. بخشی که اسم محراب به آن اطلاق می‌شود، یک فرورفتگی در نماست که به طور های گوناگون از قبیل فریم سازی و متمایز کردن آن بوسیله رنگ و تغییر‌و تحول مصالح و … از قسمت های دیگر نما جداگانه مسجد بابا قدرت مشهد  میگردد.

این آیه بطور آشکار، به پا داشتن نماز مسجد غدیر بلوار معلم مشهد  را به عنوان میثاقی معرفی  کرده که از بنی اسرائیل، دوشادوش مسأله عبادت خداوند و خیر به والدین گرفته شد‌ه‌است. که این خود بیان کنده اهمیت نماز در شریعت حضرت موسی (علیه السلام) هست

طبری در تعبیروتفسیر خود، عهدوپیمان امام باقر (علیه السلام) را راجع به این آیه نقل می‌کند که حضرت فرمود: یهود و منافقین، مردم را به اقامه‌ی نماز و دادن زکات امر می‌دادند البته خود انجام نمی‌دادند پس معبود امر داد به آنها که با مسلمان ها تصدیق کننده‌ی رسول باشند و اقامه‌ی نماز کنند[11

علاوه بر نشانه‌ها، روایاتی نیز وجود دارد که به این نوشته‌ی‌علمی اشاره دارا‌هستند. در داستان آمده می‌باشد که معبود به موسی (علیه السلام) می‌فرماید: بر تو باد نماز! زیرا آن جایگاهی خاص نزد من داراست و نزد من پیمانی محکم داراست. همین طور در خطابی دیگر به حضرت موسی (علیه السلام) دستور داده می‌گردد دربین مردم خود امامت نمازشان را به ذمه بگیرد: «ای موسی در نمازشان مسجد غدیر فلاحی مشهد  و آنچه اختلاف دارا‌هستند امام باش»[12] از اینرو می­توان بهره گرفت که نماز در شریعت حضرت موسی نیز وجود داشته میباش   د و دعا و نیایش اوقات معینی داشته که براساس زمان‌های برگزاری مراسم عمومی قربانی در معبد گزینش می­شده است.[13]

نماز در دین مسیحیت

در باب حضرت مسیح علی فرستادهّنا و آله و علیه السلام آیاتی درسوره مریم، نشانگر اجرا این عبادت الهی، توسّط آنحضرت است. خود حضرت عیسی(علیه السلام) فرمودند: «و اوصانی بالصلوة و الزکاة»[14] یعنی سازنده متعال مرا به نماز سفارش کرده که نه صرفا نماز بخوانم بلکه نماز را در جامعه گسترش  دهم

حضرت مسیح (علیه السلام) در مسجد بابا غدیر مشهد  جای دیگر می‌فرمایند: درست به شما می‌گویم: چیزی به شرف آخرت رساننده‌تر و در عوض حوادث دانا امداد کننده­تر از نماز پیوسته نیست و چیزی به معبود رحمان نزدیک‌تر از آن نیست. پس آنرا بپا دارید و بر آن بیفزائید، نسبت به هر کار   خیر و خوبی که به پروردگار نزدیک می­کند، باز نماز بدو نزدیکتر و برگزیده‌تر می باشد.[15]

دکتر احمد شلبی در کتاب خود میگوید: «مهم‌ترین عبادات نزد مسیحیان روزه و نماز می‌باشد، البته محدوده‌ی آن ها متفّق علیه نیست، بخش اعظمی از مسیحیان معتقدند که انتظامات و قانون در روزه و نماز اختیاری می‌باشد نه اجباری. مسیحیان هفت نماز در روز و شب دارا هستند که عبارتند از: نماز صبحگاهان (بکور) و نماز ساعت سوم و ششم و نهم و یازدهم و دوازدهم و نیمه‌ی شب. و اهتمام  مسجد بابا قدرت مشهد و اعتنا آنها به نماز، بیشتر از روزه می باشد و نماز، ترتیبی خاص ندارد.»

بقعهامامزاده اسماعیل قزوین ، پسر مسجد غدیر بلوار معلم مشهد  امام جعفر راستگو ( ع ) ، در خیابان انصاری شهر قزوین جای‌دارد . بنای بقاع امامزاده اسماعیل قزوین در دو طبقه دربرگیرنده فضای مهم بقعه ، چهار تراس متصل در طرفین آن و فضاهای جنبی تراس ها میباشد . بر فراز بقعه ، گنبدی جای دارد که روی آن کاشیکاری و پایین آن کاربندی و گچبری میباشد . مدفن اساسی امامزاده در سرداب بقاع ، در پایین بقعه قرار گرفته میباشد . حیاط های شرقی و غربی به حیث صورت مشابه به هم می باشند . تراس های شمالی و جنوبی نیز برنامه ای یکسان و دو زاویه در طرفین دارا‌هستند که در حیاط شمالی این زاویه ها پوشش گردیده و دو ردیف پوشش ، آن را تحمل می نمایند .یکی‌از پدیده‏ هایی که از جنبه‏ های تاریخی، هنری، مذهبی و اجتماعی در معماری اسلامی نقش داشته و امروزه، بعد از مساجد بیشترین تعداد را دارا هستند.، آرامگاه‏ها و مقبره مسجد غدیر فلاحی مشهد  متبرکه میباشد، پدیده‏ای که در تمدن اهل ایران سوابق‏ای زمان بر دارااست و کمتر شهر اهل ایران میباشد که سهمی از اینگونه بناهایی نداشته باشد. معمولا در هر عصر تشکیل داد مقابر، رابطه بدون واسطه با متوفا داشته میباشد. عده ای معمولی از مقابر معمولی و اشخاص نام دار از مقابر ویژه‏تری منتفع بوده‏اند

از سده‏ ی نخستین تا سوم هجری هیچ آرامگاهی در کشور ایران را که بتوان تاریخ معینی به آن نسبت اعطا کرد، باقی نمانده میباشد. شاید بتوان مراسم‌تدفین هارون الرشید در خراسان را آغازگر سنت آرامگاه‏سازی دانست که خویش زیربنای شکل گیری گران قدر‏ترین بنای آرامگاهی ویژه‏ی شیعه‌ها در مشهد بود. بعد از شهید شدن امام رضا (ع)، وی در به عبارتی مکانی که هارون الرشید مدفون گردیده بود، به خاک ودیعه شدند.

از سده ‏ی چهارم هجری به آنگاه شاهد ظهور و توسعه و گسترش بناهای آرامگاهی در نقاط گوناگون هستیم. ازدلبایل این توسعه می‏اقتدار به سفر امامزادگان مسجد غدیر فلاحی مشهد  و سادات به کشور ایران و شهید شدن یا این که مرگ آن‌ها در آن‏جا و همینطور سلسله‏ها و نهضت‏های شیعی، زیارت آرامگاه‏های فرزندان علی (ع) رابا التفات می‏دانستند و کوشش می‏کردند به اماکن سنتی و دیرین جمهوری اسلامی ایران جلوه‏ی اسلامی ببخشند. همین روش از کشور‌ایران به مرزوبوم‏های غرب اسلامی، مخصوصا مصر در بعد از ظهر فاطمی جابجایی یافت.

با وجود مداقه بقعه متبرکه (امامزادگان) بین شیعه‌ها کشور‌ایران، داده ها جامع و جامعی از این حرم متبرکه نیست. شهرستان قزوین نیز از این قاعده استثنا ندارد. امامزادگان و حرم متبرکه‏ی چندی در‌این شهر وجود دارااست که به پژوهش و معرفی یکی اساسی‏ترین آن ها – امامزاده  مسجد بابا قدرت مشهد اسماعیل قزوین – می‏پردازیم.