معماری مسجد ملک زوزن خواف
اکنون صرفا بقایای دو حیاط در دو ضلع مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد شرقی و غربی سازه و به مسافت ۴۵ متر باقی‌مانده میباشد. کارشناسان این دو تراس را با تیتر “حیاط قبله” و “تراس مقابل قبله” نامگذاری کردند. این دو حیاط دارنده تزئینات و کاشی‌کاری متعدد با یکدیگر می باشند. در حیاط شرقی کتیبه‌ای به خط کوفی، تزئینات آجرکاری، کاشی‌کاری با نقوش هندسی و دو ردیف‌نما وجود داراست.
در حیاط غربی محرابی معمولی، تلفیق آجرکاری با کاشی‌کاری، کتیبه‌هایی به خط کوفی و نسخه ها همدم با نقوش هندسی چشم می‌گردد. ولی نکته‌ای وجود دارااست بر پایه ی اینکه محراب معمولی جان دار در سازه محراب اساسی آن وجود ندارد. چون مبتنی بر متن‌ها تاریخی در عصر سلجوقیان نیز دراین مکان مسجدی تاسیس گردیده بود. در واقع محراب فعلی محراب مسجد دیرین آدرس مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد بوده و محراب مهم سازه هیچ گاه در مکان خویش نصب نشده میباشد.
در شبستان غربی، پله پله به طور مارپیچ حول یک ردیف پیاده سازی شد‌ه‌است. این نصیب برای دسترسی مؤذن به گلدسته‌های سازه بوده میباشد. ولی این نصیب به طور کاملً تخریب گردیده بود و شرایط فعلی آن بر تاثیر نوسازی پدید آمده میباشد. قبری نیز در جناح غربی تراس وجود دارااست که گفته می‌گردد قبر پسر ملک زوزن میباشد.
مقرنس مسجد ملک زوزن
قصه محراب مسجد ملک زوزن خواف
در جستجو‌های باستان‌شناسی این محوطه محرابی بسیار قشنگ و باارزش کشف گردیده است. تزئینات و کتیبه‌های این محراب تماماً با تزئینات این سازه هم‌خوانی داراست.
نوسازی مسجد جامع ملک‌زوزن
علاوه بر اینکه کشف اینگونه محراب نفیسی به صورت تندرست آن هم بعداز سپری شد این همگی سال یک ادله پر‌نور داراست. کاوشگران رزرو مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد معتقدند این محراب به طرز به طور کاملً اصولی و احتمالاً به وسیله سازندگان آن دفن گردیده است.
باقی‌مانده های مسجد ملک زوزن
این مورد می تواند با حمله مغول به‌این حیطه رابطه داشته باشد. یعنی معمارانی که درگیر ایجاد کرد سازه بودند با شنیدن خبر حمله مغول این محراب گران بها را دفن می‌نمایند بدین آرزو که روزی مجال نصب آن را پیدا نمایند. با این فرضیه می‌اقتدار اظهار‌کرد تشکیل داد سازه حتی بعد از فوت ملک زوزن نیز ادامه داشته میباشد. البته حمله مغول چنان ویرانی به دنبال داشته که ایجاد کرد اینگونه بنای باشکوهی فراموش گردیده‌است.
خصوصیت شاخص مسجد ملک زوزن خواف آجرکاری آن میباشد. تا جایی که یک کدام از کارشناسان هنرهای اسلامی از ایتالیا آجرکاری این بنای تاریخی را زیباترین آجرکاری دنیا می داند.
مخلوط نقوش پر رنگ و درهم، درج کلمه ها به خط کوفی و نسخه ها و به کار گیری از کاشی‌های آبی رنگ و فیروزه‌ای، تزئینات این سازه را به یک تاثیر هنری بی‌نظیر تبدیل نموده است. بیش تر از ۷۵ نوع دکورا سیون و تراش آجری گوناگون دراین سازه شناسایی گردیده است. مجموعاَ شماره تلفن مسجد غدیر باباعلی ارشاد مشهد آجرکاری مسجد ملک زوزن خواف در دو پوسته تزئینات آجری و آجرهای دکوری ایفا گردیده‌است.
[ دوشنبه 4 دی 1402 ] 11:04 ] [ محمد صادقی ]
[ ]